पती किंवा पत्नीची संमतीशिवाय घटस्फोट | Divorce चे आधार | The Grounds For Divorce Without The Consent of The Spouse
अनेकवेळा लोक फोन करुन विचारतात कि आम्हाला घटस्फोट घ्यायचा आहे माञ समोरची व्यक्ती घटस्फोटासाठी तयार नाही असे सांगतात माञ बऱ्याच लोकांना घटस्फोटाचे आधार माहित नसतात त्यामुळे दोघेपक्ष तयार असतील तरच घटस्फोट घेता येतो अशी धारणा मनात असते माञ समोरची व्यक्ती घटस्फोटासाठी तयार नसेल तरी घटस्फोट घेता येतो व त्याचे वेगवेगळे आधार आहेत त्यातील महत्त्वाचे आधार जाणुन घेऊ आपले कायदे या ब्लाँगवर
Hindu Marriage Act 1955 According_to Sec 13 Ground of Divorce | हिंदू विवाह कायदा १९५५ चे कलम 13 नुसार घटस्फोटाचे आधार
1] Adultery | व्यभिचार
अनेक देशांमध्ये व्यभिचार ही संकल्पना गुन्हा मानली जाऊ शकत नाही. परंतु भारतात हिंदू विवाह कायद्यानुसार वैवाहिक जिवानात व्यभिचार हा घटस्फोटाच्या मागणीसाठी सर्वात महत्वाचा आधार मानला जातो. व्यभिचार म्हणजे दुसर्‍या व्यक्तीसमवेत विवाहबाह्य शारीरिक संबंध किंवा समलैंगिक असणारी एक दुसर्‍या व्यक्तीसमवेत शारीरिक संबंध. जरी नवरा आणि त्याची दुसरी पत्नी यांच्यातील संबंध म्हणजेच जर त्यांचे विवाह किंवा विवाहबंधनातून समजले गेले तर ती व्यक्ती व्यभिचारासाठी जबाबदार आहे.
1976 च्या आधी व्याभिचार हा घटस्फोचा आधार नव्हता माञ विवाह कायदा दुरुस्ती अधिनियम 1976 द्वारे हिंदू विवाह कायद्यांतर्गत व्यभिचार ही संकल्पना घातली गेली व व्याभिचार करणाऱ्या दांम्पत्याला घटस्फोट मिळणे शक्य झाले माञ त्यासाठी भक्कम पुरावे असणे आवश्यक आहेत तरच न्यायालयात आपली याचीका मान्य केली जाईल अथवा याचीका फेटाळुन लावली जाईल
• Case Law
• स्वप्ना घोसे विरुध्द सदानंद घोसे
या केसमध्ये पत्नीला तिचा नवरा त्याच्याच बेडवर इतर मुलीबरोबर पडलेला आढळला होता आणि त्या शेजार्यांनी सुद्धा पुष्टी केली की पतीने हा गुन्हा केला आहे. त्यामुळे पत्नीची याचिका मान्य करून इथे पत्नीला घटस्फोट मिळाला.
• सचिंद्रनाथ चॅटर्जी विरूध्द निलिमा चटर्जी
या प्रकरणात याचिकाकर्ता आणि प्रतिवादी विवाहित होते. लग्नानंतर नवरा बायकोला आपल्या गावी सोडून देतो जेणेकरून ती आपला अभ्यास पूर्ण करू शकेल आणि तो दुसऱ्या शहरात कामासाठी जातो. तो तिला भेटण्यासाठी महिन्यातून दोन किंवा तीनदा यायचा नंतर त्याला आढळले की त्याची पत्नी व्यभिचार करते म्हणजेच त्याचा पुतण्या व चौकीदार इत्यादींशी. शारीरिक संबंध ठेवते. फिर्यादी व्यभिचाराच्या कारणावरून घटस्फोटाची मागणी करण्यासाठी कोर्टात पोहोचला
आणि त्याची याचिका मान्य केली गेली आणि याचिका मान्य होऊन घटस्फोट मंजुर झाला.
Hindu Marriage Act 1955 According_to Sec 13 Ground of Divorce | हिंदू विवाह कायदा १९५५ चे कलम 13 नुसार घटस्फोटाचा पुढिल आधार
2] Cruelty | क्रूरपणा
क्रूरतेच्या संकल्पनेत मानसिक तसेच शारीरिक क्रौर्याचा समावेश आहे. शारीरिक क्रौर्य म्हणजे जेव्हा एक जोडीदार दुसऱ्या जोडीदाराला मारहाण करतो किंवा दुसर्‍या जोडीदारास शारीरिक दुखापत करतो. परंतु जोडीदाराबरोबर इतर कुटुंबावरही मानसिक छळ होऊ शकतो म्हणून मानसिक क्रौर्याची संकल्पना जोडली गेली. मानसिक क्रौर्य हे दयाळूतेचा अभाव आहे जे एखाद्या व्यक्तीच्या आरोग्यावर विपरित परिणाम करते. तसेच शारीरिक क्रौर्याचे स्वरूप निश्चित करणे सोपे आहे परंतु मानसिक क्रौर्याबद्दल सांगणे कठीण आहे
पत्नीकडून पतीविरूद्ध मानसिक क्रौर्य कशास मानले जाईल-
० आपल्या कुटुंबिय आणि मित्रांसमोर पतीचा अपमान करणे.
० पतीच्या संमतीशिवाय गर्भधारणा संपुष्टात आणणे.
० पती त्याच्या कुटुंबावर खोटे आरोप करणे.
० वैध कारणाशिवाय शारीरिक संबंधास नकार.
० पत्नीचे प्रेमसंबंध असणे.
० पत्नी अनैतिक जीवन जगते.
० पैशाची सतत मागणी.
० पत्नीची आक्रमक आणि अनियंत्रित वागणूक करते.
० पती पालक आणि कुटुंबावर आजारपण येईल असे वागणे.
पतीकडुन पत्नी विरूद्ध मानसिक क्रौर्य म्हणून कशास मानले जाईल
० व्यभिचाराचा खोटा आरोप करणे.
० हुंडा मागणी करणे .
० नवरा नपुंसकत्व असणे.
० मुलाचा गर्भपात करण्यास भाग पाडणे.
० नवर्याच्या मद्यधुंदपणाची समस्या असणे.
० पतीचे अनैतिक संबंध असणे.
० पतीची आक्रमक आणि अनियंत्रित वागणूक असणे.
० कुटुंब आणि मित्रांसमोर पत्नीचा अपमान करणे
० बलराम प्रजापती विरूद्ध सुशीला बाई
या प्रकरणात याचिकाकर्त्याने मानसिक क्रौर्याच्या कारणावरून पत्नीविरोधात घटस्फोटाची याचिका दाखल केली. त्याने हे सिद्ध केले की त्याची पत्नी आणि त्याचे आईवडील यांच्याशी वागणे आक्रमक आणि अनियंत्रित होते आणि बर्‍याच वेळा तिने पतीविरूद्ध खोटी तक्रार दाखल केली होती कोर्टाने ही याचिका स्वीकारली आणि क्रौर्याच्या | cruelty कारणावरून घटस्फोट मंजूर केला.
Hindu Marriage Act 1955 According_to Sec 13 Ground of Divorce | हिंदू विवाह कायदा १९५५ चे कलम 13 नुसार घटस्फोटाचा पुढील आधार
3] Conversion | धर्मातंर
जर जोडीदारांपैकी एखाद्याने आपल्या जोडीदाराची परवानगी घेतल्याशिवाय आपला धर्म इतर कोणत्याही धर्मात बदलला तर दुसरा जोडीदार न्यायालयात जाऊन घटस्फोटासाठी दावा दाखल करु शकतो व या कारणावरुन कोणत्याही एका जोडीदाराला (याचिकाकर्याला) घटस्फोट मिळु शकतो.
स्पष्टीकरण (Example)
गोपाल या हिंदूला बायको आणि दोन मुले होती. व एक दिवस गोपाल चर्चमध्ये गेला आणि पत्नीच्या संमतीशिवाय ख्रिश्चन धर्मात रुपांतरित झाला म्हणजे त्यांने धर्मांतर केले या कारणावरुन पत्नी न्यायालयात जाऊन. धर्मांतरणाच्या आधारावर घटस्फोटासाठी न्यायालयात दावा दाखल करून घटस्फोट घेऊ शकते
० Case Law ०
सुरेश बाबू विरुद्ध लीला
सदरच्या दाव्यात पती स्वत: मुस्लिम धर्माचा स्विकार करातो आणि दुसर्‍या महिलेशी लग्न करतो. येथे पत्नी लीलाने खटला दाखल केला आणि तिची संमती न घेता धर्मांतरणाच्या आधारावर घटस्फोटाची मागणी केली व न्यायालयाने घटस्फोट मान्य केला.
Hindu Marriage Act 1955 According_to Sec 13 Ground of Divorce | हिंदू विवाह कायदा १९५५ चे कलम 13 नुसार घटस्फोटाचा पुढील आधार
4] Desertion | गृहत्याग/ विरक्ती
विरक्ती म्हणजे लग्नाच्या सर्व जबाबदाऱ्यांना एका पक्षाद्वारे नकार देणे - कोणत्याही व्यावहारिक कारणाशिवाय आणि दुसर्‍या संमतीशिवाय एखाद्या व्यक्तीला कायमचे सोडून देणे किंवा त्याग करणे. याचा अर्थ वैवाहिक कर्तव्याला पूर्णपणे नकार देणे होय
० The following 5 conditions must be present to constitute desertion. They must coexist to present a ground for divorce:
1. The factum of separation
2. Intention to desert
3. Desertion without any reasonable cause
4. Desertion without the consent of another party
5. The statutory period of two years must have run out before a petition is presented
० विरक्ती करण्यासाठी खालील 5 अटी उपस्थित असणे आवश्यक आहे. घटस्फोटाचे कारण मांडण्यासाठी त्यांनी एकत्र राहणे आवश्यक आहे:
१- विवाह विच्छेदन
२- त्याग करण्याचा हेतू
३- कोणत्याही वाजवी कारणाशिवाय निर्वासन
४-दुसर्‍या पक्षाच्या संमतीशिवाय निर्वासन
५- याचिका सादर होण्यापूर्वी दोन वर्षांच्या वैधानिक कालावधीचा कालावधी संपला असावा
० Case Law ०
बिपीनचंद्र विरूद्ध प्रभावती
येथे सर्वोच्च न्यायालयाने असे म्हटले आहे की जिथून उत्तर देणारा हा विवाह सोडून देण्याच्या हेतूने वैवाहिक घर सोडतो तेथे निर्वासन असेल तर तो दोषी ठरणार नाही जर नंतर तो परत जाण्याचा कल दाखवितो आणि त्याला याचिकाकर्त्याने असे करण्यास प्रतिबंध केला
Hindu Marriage Act 1955 According_to Sec 13 Ground of Divorce | हिंदू विवाह कायदा १९५५ चे कलम 13 नुसार घटस्फोटाचा पुढिल आधार ०
5] Insanity | वेडेपणा
वेडेपणा म्हणजे जेव्हा व्यक्ती अकुशल मनाची असते. घटस्फोटाचे आधार म्हणून वेडेपणाची पुढील कारण आवश्यकता आहे
प्रतिसादकर्ता असमाधानकारकपणे मनाचा असणे.
अशा प्रकारच्या मानसिक विकृतीमुळे प्रतिवादी निरंतर किंवा मधूनमधून पीडित आहे आणि अशा प्रकारे की याचिकाकर्त्याकडून उचितपणे त्या व्यक्तीबरोबर जगण्याची अपेक्षा केली जाऊ शकत नाही अशावेळी घटस्फोटाची याचीका दाखल केली जाऊ शकते.
० Case law ०
० विनिता सक्सेना विरुद्ध पंकज पंडित
या प्रकरणात याचिकाकर्त्याने असे म्हटले आहे की प्रतिवादी मानसिक विकृतीत ग्रस्त आहे, या कारणावरून प्रतिवादीकडून घटस्फोट मिळविण्यासाठी. लग्नानंतर तिला हे माहित झाले. येथे कोर्टाने पतीच्या वेडापणाच्या कारणावरून घटस्फोट मंजूर केला आहे.
Hindu Marriage Act 1955 According_to Sec 13 Ground of Divorce | हिंदू विवाह कायदा १९५५ चे कलम 13 नुसार घटस्फोटाचा पुढिल आधार
6] Leprosy | कुष्ठरोग
कुष्ठरोग हा त्वचा, श्लेष्मल त्वचा, मज्जासंस्था इ. चा संसर्गजन्य रोग आहे. हा आजार एका व्यक्तीकडून दुसर्‍या व्यक्तीस संक्रमित होतो. अशा प्रकारे हे कारण घटस्फोटासाठी ते वैध आधार मानले जाते.
० Case Law ०
० स्वराज्य लक्ष्मी विरुध्द जी. पद्मराव
या प्रकरणात पतीने कुष्ठरोग्याच्या कारणावरून घटस्फोटासाठी गुन्हा दाखल केला. त्याने असा दावा केला आहे की त्याची पत्नी तज्ञांच्या अहवालांसह असाध्य कुष्ठरोगाने ग्रस्त आहे. येथे तो कुष्ठरोगाच्या कारणास्तव घटस्फोट घेण्यास यशस्वी होतो.
Hindu Marriage Act 1955 According_to Sec 13 Ground of Divorce | हिंदू विवाह कायदा १९५५ चे कलम 13 नुसार घटस्फोटाचा पुढिल आधार
7] Venereal Disease | व्हेनिरियल रोग
या संकल्पनेअंतर्गत जर हा रोग संक्रमित स्वरुपाचा असेल आणि तो इतर जोडीदारास संक्रमित होऊ शकतो असा रोग असेल तर हे घटस्फोटासाठी वैध आधार मानले जाऊ शकते.
० स्पष्टीकरण ०
अमर आणि बबिता ने 9 सप्टेंबर २०११ रोजी लग्न केले. नंतर अमर ला व्हेनिरियल रोग झाला आणि तो असाध्य नाही. अमर बरोबरच राहिल्यास बबीता देखील त्या आजाराची लागण होण्याची शक्यता आहे. येथे बबीता घटस्फोटासाठी कोर्टाकडे जाऊ शकते व घटस्फोट घेऊ शकते
Hindu Marriage Act 1955 According_to Sec 13 Ground of Divorce | हिंदू विवाह कायदा १९५५ चे कलम 13 नुसार घटस्फोटाचा पुढिल आधार
8] Renunciation | संन्यास
याचा अर्थ असा की जेव्हा जोडीदारांपैकी एखाद्याने जगाचा त्याग करण्याचा आणि देवाच्या मार्गावर चालण्याचा निर्णय घेतला आहे तेव्हा दुसरा जोडीदार न्यायालयात जाऊन घटस्फोट घेण्याची मागणी करू शकतो. या संकल्पनेत जगाचा त्याग करणार्‍या पक्षाला नागरी मृत समजले जाते. ही एक सामान्य हिंदू प्रथा आहे आणि घटस्फोटासाठी वैध आधार म्हणून मानली जाते.
० स्पष्टीकरण ०
गोविंद आणि सुषमा चे लग्न केले आणि आनंदी आयुष्य जगले. एक दिवस गोविंद ने जगाचा त्याग करण्याचा निर्णय घेतो. व संन्यास घेतो या केसमध्ये सुषमाला न्यायालयात जाण्याचा आणि घटस्फोटाचा उपाय शोधण्याचा अधिकार आहे.
Hindu Marriage Act 1955 According_to Sec 13 Ground of Divorce | हिंदू विवाह कायदा १९५५ चे कलम 13 नुसार घटस्फोटाचा पुढिल आधार
9] Presumption Of Death | मृत्यूची अंदाज
या प्रकरणात त्या व्यक्तीचे कुटुंब किंवा त्या व्यक्तीच्या मित्रांनी सात वर्षे जिवंत किंवा मृत व्यक्तीबद्दल कोणतीही बातमी न ऐकल्यास त्या व्यक्तीचा मृत्यू झाल्याचा अंदाज आहे. घटस्फोटासाठी हे वैध आधार मानले जाते, परंतु घटस्फोटाची मागणी करणार्‍या व्यक्तीला पुरावे द्यावे लागतात त्यानंतर घटस्फोट मंजुर होतो
० उदाहरण | Example
सुजात गेल्या सात वर्षांपासून बेपत्ता होता आणि पत्नी ला जिवंत किंवा मृत असल्याबद्दल काहीच वृत्त/ बातमी मिळाली नाही. तर पत्नी न्यायालयात जाऊन घटस्फोटाची याचीका करु शकते व घटस्फोट मिळवुन घेऊ शकते
{"@context":"https://schema.org","@type":"FAQPage","mainEntity":[@type":"Question","name":"Google run my blog ","acceptedAnswer":[{"@type":"Answer","text":"My blog as tu run aaple kayde "}]}]}
टिप्पण्या
टिप्पणी पोस्ट करा